Đưa nhiếp ảnh Việt Nam "vươn mình", tỏa sáng, xứng tầm với kỷ nguyên mới của dân tộc

Toàn cảnh Hội thảo “Nhiếp ảnh Việt Nam - Những vấn đề đặt ra trong kỷ nguyên mới”. Ảnh: BTC

Hội thảo có sự tham dự của Ông Đinh Văn Thuần, Phó Vụ trưởng Vụ Văn hóa – Văn nghệ, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; TS. Đoàn Thanh Nô, Phó Bí thư phụ trách Đảng ủy, Phó Chủ tịch thường trực Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; Ông Trần Công Thuận, Phó Trưởng Ban Công tác hội quần chúng - Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Ông Phạm Trung Giang, Phó Vụ trưởng - Vụ Tổ chức phi chính phủ - Bộ Nội vụ; cùng các Ủy viên Ban Thường vụ, Ban Chấp hành, các ban chuyên môn, các nghệ sĩ, nhà nghiên cứu Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.

Chủ trì Hội thảo là NSNA Trần Thị Thu Đông, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam; NSNA Hồ Sỹ Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam; NSNA Lê Nguyễn, Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: BTC

Nhiếp ảnh vừa đứng trước vận hội lịch sử, vừa đối diện với những thách thức gay gắt

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, NSNA Trần Thị Thu Đông, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nhấn mạnh, đất nước ta đang bước vào "Kỷ nguyên mới" theo tinh thần mà Trung ương Đảng và đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã quán triệt sâu sắc, đây là “Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc” – một kỷ nguyên của khát vọng xây dựng đất nước hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc; của sự khẳng định mạnh mẽ vị thế, uy tín và bản sắc văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

Theo NSNA Trần Thị Thu Đông, trong bối cảnh đó, nhiếp ảnh Việt Nam, với tư cách là một bộ phận tinh hoa của văn hóa nghệ thuật, vừa đứng trước vận hội lịch sử, vừa đối diện với những thách thức rất gay gắt. Kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc lại diễn ra đồng thời với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là với sự bùng nổ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo (AI).

NSNA Trần Thị Thu Đông, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam phát biểu đề dẫn Hội thảo. Ảnh: BTC

Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cho rằng, nhiếp ảnh đang phải đối diện với hai nghịch lý: Một là cuộc “đại hồng thủy” của hình ảnh, trong đó, sự phổ cập của điện thoại thông minh khiến bất kỳ ai cũng có thể là "người chụp ảnh". Hai là sự thách thức của "tính chân thực". Do bản chất cốt lõi, sức mạnh nền tảng của nhiếp ảnh là tính hiện thực, tính chứng thực nhưng ngày nay, các công cụ AI tạo sinh (Generative AI) có thể tạo ra những hình ảnh “giống như thật” nhưng lại hoàn toàn không bắt nguồn từ một khoảnh khắc hiện thực nào. Điều này không chỉ làm xói mòn niềm tin của công chúng, mà còn đặt ra câu hỏi triết học: Nhiếp ảnh sẽ là gì nếu nó không còn là chứng nhân của sự thật?

“Trong Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, trước những biến động sâu sắc của công nghệ, nhiếp ảnh Việt Nam không thể chỉ là người quan sát, mà phải là một chủ thể sáng tạo tích cực, tham gia định hình tương lai. Hội thảo của chúng ta hôm nay không có tham vọng đưa ra mọi câu trả lời, nhưng có sứ mệnh đặt đúng những câu hỏi, khơi gợi những tranh luận thẳng thắn và có trách nhiệm”, NSNA Trần Thị Thu Đông nhấn mạnh.

Xây dựng và phát triển nhiếp ảnh Việt Nam trong thời gian tới

Các tham luận tại Hội thảo đã tập trung nhấn mạnh những vấn đề cần được quan tâm hiện nay như: cơ chế, chính sách cụ thể về nhiếp ảnh; đào tạo nhân lực, nhất là tài năng trẻ; việc xây dựng công nghiệp nhiếp ảnh; sự kết hợp giữa nhiếp ảnh và các ngành kinh tế khác như du lịch; công tác lý luận, phê bình; nâng cao năng lực đội ngũ giám tuyển, giám khảo; việc chú trọng đầu tư hạ tầng công nghệ số để quảng bá, thương mại tác phẩm ảnh nghệ thuật...

Đồng thời, đề xuất các giải pháp hữu ích nhằm xây dựng và phát triển nhiếp ảnh Việt Nam trong thời gian tới, nhấn mạnh việc cần tập trung khắc phục những hạn chế còn tồn tại, đẩy mạnh toàn diện các mặt công tác quản lý nhà nước cũng như công tác hội; phát huy tiềm năng sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của cán bộ, hội viên; tăng cường vai trò phản biện xã hội của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam với các cơ quan quản lý nhà nước; tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của nhiếp ảnh; thể chế hóa các nghị quyết của Đảng về văn hóa, văn học, nghệ thuật; phát triển nền công nghiệp nhiếp ảnh Việt Nam theo hướng hiện đại, hội nhập, mang đậm bản sắc dân tộc, đáp ứng tốt nhu cầu về đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân.

Các đại biểu chủ trì Hội thảo. Ảnh: BTC

Tham luận tại Hội thảo, Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Trần Quốc Dũng khẳng định: “Trong kỷ nguyên mới, chắc chắn nhiếp ảnh sẽ giữ một vai trò cao hơn trong đời sống văn hóa xã hội và cuộc sống con người Việt Nam. Tuy nhiên, để làm được điều này, trước hết nhiếp ảnh phải đi đúng hướng, phục vụ cho xã hội, giữ vững bản chất và truyền thống của Nhiếp ảnh Việt Nam”.

Trong nhiếp ảnh, kỹ thuật là nền tảng cơ sở, là hạ tầng để nghệ thuật và tư tưởng kết hợp tạo ra tác phẩm – cái đích để nhiếp ảnh hướng tới. Một khi chúng ta có được một nền tảng kỹ thuật tiên tiến và hiện đại, giá trị nghệ thuật và tư tưởng sẽ dễ dàng được thể hiện và nâng tầm. Như vậy, trong kỷ nguyên mới, theo ông Trần Quốc Dũng, vấn đề đặt ra là đòi hỏi ở người nghệ sĩ cầm máy phải làm chủ, đó là trên cơ sở kỹ thuật và hạ tầng môi trường nhiếp ảnh, nâng cao tính nghệ thuật và giá trị tư tưởng để sáng tạo.

Bên cạnh đó, nhiếp ảnh Việt Nam cần kịp thời nắm bắt những xu hướng phát triển của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là sự xuất hiện hay ra đời của những công cụ ngành ảnh mới, cả về phần cứng lẫn phần mềm, trong đó đặc biệt là phần mềm có khả năng gây tác động ảnh hưởng đến bản chất của nhiếp ảnh.

Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Trần Quốc Dũng cho rằng nhiếp ảnh Việt Nam cần giữ vững bản chất và truyền thống trong kỷ nguyên mới. Ảnh: BTC

Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Phạm Tiến Dũng, Ủy viên Ban Lý luận phê bình Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam cũng cho rằng, trong bối cảnh đa dạng văn hóa và ảnh hưởng của các trào lưu nghệ thuật khác nhau, nhiếp ảnh Việt Nam cần xác định rõ định hướng thẩm mỹ riêng, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Nhiếp ảnh Việt Nam vẫn cần phản ánh được vẻ đẹp của đất nước, con người, lịch sử và văn hóa Việt Nam. Cần khuyến khích các tác phẩm có giá trị nghệ thuật, nhân văn sâu sắc, góp phần xây dựng xã hội tốt đẹp hơn. Nhiếp ảnh cần hướng tới những đề tài về con người, cuộc sống, tình yêu thương, lòng nhân ái, sự sẻ chia, phản ánh những vấn đề xã hội, những mảnh đời khó khăn, góp phần nâng cao nhận thức và trách nhiệm cộng đồng. Kết hợp các kỹ thuật nhiếp ảnh truyền thống với công nghệ hiện đại để tạo ra những tác phẩm độc đáo, mang tính sáng tạo cao.

Để nhiếp ảnh phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, ông Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh đến vai trò định hướng của Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam và đặc biệt là sự thay đổi trong tư duy, nhận thức, trong sáng tạo mang dấu ấn cá nhân của các nhiếp ảnh gia sẽ quyết định đến sự phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên mới. Trong đó, cần đặc biệt chú ý đến các vấn đề: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; Đầu tư vào công nghệ và cơ sở vật chất; Xây dựng môi trường nhiếp ảnh; Đổi mới sáng tạo.

Nhà nghiên cứu lý luận phê bình nhiếp ảnh Phạm Tiến Dũng đề xuất một số giải pháp để nhiếp ảnh Việt Nam phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới. Ảnh: BTC

Nhà báo, NSNA Lưu Quang Phổ, Ủy viên Ban Lý luận phê bình Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam đã nêu một số đề xuất từ thực tiễn ở cơ sở, về việc phát huy sức mạnh của hội viên và các chi hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam ở địa phương. Trước hết, đó là tự thân các nghệ sĩ ở cơ sở cần được khuyến khích để mỗi người có những hoạt động của mình tại địa phương.

Bên cạnh các chính sách đã có của Hội như bảo trợ triển lãm cá nhân, tài trợ đối với công trình sách ảnh… theo NSNA Lưu Quang Phổ, cần có thêm các cơ chế, các mô hình hoạt động khác “mềm” hơn để hội viên địa phương thường xuyên sáng tác, thường xuyên có tác phẩm được công bố, hoặc được giao lưu, tương tác trong cộng đồng bằng nhiều hình thức, mà không nhất thiết phải làm triển lãm cá nhân, in sách, hoặc tham gia các liên hoan khu vực, các cuộc thi toàn quốc vốn khá tốn kém, khó khăn. Trong đó đặc biệt chú trọng đến việc công bố tác phẩm trên các nền tảng trực tuyến như Facebook, Instagram, Zalo… rồi đến các trưng bày, triển lãm theo nhóm, hay trong nội bộ chi hội tại địa phương.

Để làm được những việc này, NSNA Lưu Quang Phổ cho rằng vai trò của chi hội là rất quan trọng. Tuy còn gặp khó khăn về kinh phí nhưng các chi hội còn nhiều dư địa để hoạt động, đó là trình độ, tay nghề và danh tiếng của hội viên, nếu có một cơ chế phù hợp thì họ có thể hoạt động tốt hơn hiện nay.

Nhà báo, NSNA Lưu Quang Phổ nêu ý kiến về việc phát huy sức mạnh của hội viên và các chi hội nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam ở địa phương. Ảnh: BTC

NSNA Hồ Sỹ Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam nhận định, chúng ta đang sống trong kỷ nguyên mà hình ảnh trở thành ngôn ngữ toàn cầu, mỗi bức ảnh không chỉ là phương tiện truyền tải thông tin mà còn là cầu nối giữa con người và thế giới. Nhiếp ảnh Việt Nam vì thế cần không ngừng đổi mới tư duy, nâng cao trình độ chuyên môn và ứng dụng công nghệ một cách sáng tạo, nhưng đồng thời phải giữ được giá trị nhân văn, bản sắc dân tộc - điều làm nên linh hồn của nhiếp ảnh Việt Nam suốt bao thập kỷ qua.

NSNA Hồ Sỹ Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam phát biểu tham luận tại Hội thảo. Ảnh: BTC

Chúng ta không thể phủ nhận vai trò của công nghệ, nhưng công nghệ chỉ là công cụ. Trái tim và con mắt của người nghệ sĩ mới chính là yếu tố quyết định để tạo nên những tác phẩm có sức sống lâu bền. Giữa thời đại mà hình ảnh tràn ngập khắp mọi nền tảng, thì chính tư duy thẩm mỹ, góc nhìn nhân văn và cảm xúc chân thật mới là điều khiến nhiếp ảnh trở nên khác biệt.

Các đại biểu tham dự Hội thảo. Ảnh: BTC

Hội thảo đã thu hút 21 tham luận gửi về từ các nhà quản lý, nhà khoa học, nghệ sĩ và chuyên gia nhiếp ảnh trên cả nước. NSNA Trần Thị Thu Đông cho biết, các tham luận và các ý kiến đóng góp tại Hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để Hội Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam, Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam và các cơ quan hữu quan hoạch định những chiến lược cụ thể, thiết thực, nhằm đưa nhiếp ảnh Việt Nam thực sự "vươn mình", thực sự tỏa sáng, xứng tầm với Kỷ nguyên mới của Dân tộc.

Huyền Thương

Một chặng đường nhiếp ảnh Việt Nam

Trong 50 năm qua (1975 - 2025) một quãng thời gian không ngắn nhưng cũng không dài so với lịch sử hàng ngàn năm của dân tộc,...